Το EURO αποτελεί την κύρια ποδοσφαιρική διοργάνωση στην Ευρώπη, σε επίπεδο εθνικών ομάδων και διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1960.

Αν και η πρώτη πρόταση για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος είχε πέσει στο τραπέζι ήδη από το 1927, αυτό άργησε πολύ να υλοποιηθεί, καθώς οι συνθήκες (πολιτικά και οικονομικά) δεν ήταν ακόμα ώριμες. Η ιδέα επανήλθε το 1954, με την ίδρυση της UEFA, αλλά ακόμα υπήρχαν πολλές αντιρρήσεις, κυρίως από τις τέσσερις ομοσπονδίες της Μεγάλης Βρετανίας.

Τρία χρόνια μετά, αποφασίστηκε τελικά η διοργάνωση ενός πρωταθλήματος μεταξύ εθνικών ομάδων ανά τετραετία, με την ονομασία Κύπελλο Εθνών «Ανρί Ντελονέ», προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος απεβίωσε από το 1955.

Πρώτη η Σοβιετική Ένωση

Ωστόσο, ήταν μόλις 17 χώρες όσες δήλωσαν συμμετοχή στην πρώτη διοργάνωση. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Εκτός ήταν η Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία. Επίσης, απουσίαζαν η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκόσμιου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία.

Ο προκριματικός γύρος ήταν διπλά νοκ-άουτ και οι τέσσερις ομάδες που απέμειναν συγκρότησαν την τελική τετράδα της τελικής φάσης, που διεξήχθη στο Παρίσι το 1960. Στον τελικό της 10ης Ιουλίου η Σοβιετική Ένωση κέρδισε με 2-1 στην παράταση την Γιουγκοσλαβία και κατέκτησε το πρώτο τρόπαιο.

Η πρώτη διοργάνωση είχε στεφθεί με επιτυχία κι έτσι στη δεύτερη διοργάνωση του 1964 δήλωσαν συμμετοχή όλες οι χώρες-μέλη της UEFA. Από το 1968 ο θεσμός μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου και σταδιακά οι ομάδες της τελικής φάσης άρχισαν να αυξάνονται, από 4 το 1960 σε 8 το 1980, ύστερα έγιναν 16 το 1996 κι έφτασαν στις 24 το 2016.

17η διοργάνωση EURO

Πλέον, το EURO 2024 θα είναι η 17η έκδοση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου ανδρών και θα διεξαχθεί στα γήπεδα της Γερμανίας μεταξύ 14 Ιουνίου-14 Ιουλίου. Το τουρνουά θα φιλοξενηθεί σε 10 πόλεις και θα περιλαμβάνει 24 ομάδες, με τη Γεωργία να είναι η μοναδική που κάνει το ντεμπούτο της σε τελική φάση.

Γενικώς, επικρατεί μία άποψη ότι είναι δυσκολότερο να κερδίσεις ένα EURO παρά ένα Mundial. Αυτό συμβαίνει, διότι ο ανταγωνισμός είναι μεγαλύτερος, δεν υπάρχουν στα τελικά μικρές ομάδες και όλοι γνωρίζονται πολύ καλά μεταξύ τους, τουλάχιστον όπως ίσχυε πριν τη γιγάντωση της τελικής φάσης με 24 ομάδες.

Από την άλλη, στα EURO υπάρχουν και τα μεγαλύτερα περιθώρια έκπληξης και μπορεί ο καθένας να γράψει ιστορία, αφού στο παρελθόν το έβαλαν στην τροπαιοθήκη τους η Τσεχοσλοβακία (1976), η Δανία (1992) και η Ελλάδα (2004), ενώ διακρίθηκαν χώρες, όπως το Βέλγιο και η Ουαλία. Κάτι που δεν έχει καταφέρει ποτέ να κάνει π.χ. η Αγγλία, που έφτασε μόνο στον τελικό στην τελευταία διοργάνωση του 2020 και ηττήθηκε στα πέναλτι από την Ιταλία.

Μόλις τρεις οι διοργανώτριες

Επίσης, έχει συμβεί μόλις τρεις φορές (από τις 16) να κατακτήσει τον τίτλο η διοργανώτρια χώρα και η τελευταία ήταν το 1984 η Γαλλία του Πλατινί. Προηγήθηκαν το 1964 η Ισπανία και το 1968 η Ιταλία. Δηλαδή, με την τελική φάση να διεξάγεται με 4 ή 8 ομάδες. Έκτοτε, υπήρξαν άλλες δύο διοργανώτριες χώρες που έφτασαν ως τον τελικό και ήπιαν το πικρό ποτήρι, η Πορτογαλία το 2004 και η Γαλλία το 2016.

Επίσης, το 2021 η Αγγλία ηττήθηκε στον τελικό που φιλοξένησε ως συνδιοργανώτρια του πολυεθνικού EURO 2020, το οποίο και καθυστέρησε ένα χρόνο να διεξαχθεί, λόγω της πανδημίας και φιλοξενήθηκε σε συνολικά 11 χώρες.

Τις πιο πολλές κατακτήσεις έχουν οι Γερμανία (1972, 1980, 1996) και Ισπανία (1964, 2008,2012), έχοντας κερδίσει από τρεις φορές τη διοργάνωση. Ακολουθούν με δύο κατακτήσεις οι Γαλλία (1984, 2000) και Ιταλία (1968, 2020), ενώ από μία έχουν οι Σοβιετική Ένωση (1960), Τσεχοσλοβακία (1976), Ολλανδία (1988), Δανία (1992), Ελλάδα (2004) και Πορτογαλία (2016).

Ακόμη, η Γερμανία είναι η χώρα που έχει παίξει στους περισσότερους τελικούς EURO, συνολικά έξι. Παράλληλα, μετράει και τις περισσότερες παρουσίες σε τελική φάση με δεκατρείς (χωρίς τη φετινή).

Η μόνη με back-to-back

Η Ισπανία είναι η μόνη ομάδα με back-to-back κατακτήσεις το 2008 και το 2012. Η Πορτογαλία είναι αυτή με τις περισσότερες παρουσίες, κατά τις οποίες έχει προκριθεί πάντα από τη φάση των ομίλων στα νοκ-άουτ (8). Ενώ η Σκωτία είναι αυτή με τις περισσότερες παρουσίες χωρίς να προκριθεί ποτέ από τη φάση των ομίλων (1992, 1996, 2020).

Σε άλλα ενδιαφέροντα νούμερα, η Ελλάδα το 2004 και η Ισπανία το 2008 και το 2012 είναι οι μοναδικές περιπτώσεις που έφτασαν στην πηγή χωρίς να δεχτούν γκολ στα νοκ-άουτ. Επίσης η Πορτογαλία το 2016 έγινε η μοναδική ομάδα που σήκωσε το τρόπαιο Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, έχοντας κάνει μόνο μία νίκη σε κανονική διάρκεια (3/3 ισοπαλίες στον όμιλο, δύο νίκες στην παράταση και μία στα πέναλτι)!

Σε έκτο EURO ο Κριστιάνο!

Ένα κεφάλαιο μόνος του ο Κριστιάνο Ρονάλντο, που στο EURO 2024 πρόκειται να λάβει μέρος για έκτη φορά σε τελική φάση, κάτι που φυσικά αποτελεί ρεκόρ. Ως τώρα είναι ο παίκτης με τις περισσότερες παρουσίες σε τελική φάση, τα περισσότερα παιχνίδια (25) και τα περισσότερα γκολ (14). Δεύτερος στον πίνακα των σκόρερ της διοργάνωσης είναι ο Μισέλ Πλατινί με 9 (αλλά μόνο σε 5 παιχνίδια!), ενώ την τρίτη θέση μοιράζονται οι Άλαν Σίρερ και Αντουάν Γκριεζμάν με 7.